Tacikistan Komünist Partisi

Tacikistan Komünist Partisi
Kısaltma	XKT (HKT)
Kuruluş tarihi	1918 Yeniden kuruluş 1991
İdeoloji	Marksizm-Leninizm
Siyasi pozisyon	Aşırı sol

Tacikistan Komünist Partisi (Tacikçe: Ҳизби Коммунистӣи Тоҷикистон/Hizbi Kommunisti Tacikistan) - Tacikistan'da 1918 yılında kurulan ve 1991 yılında yeniden teşkilatlanan Marksist-Leninist ideolojide siyasi parti. Sovyetler Birliği Tacikistan Komünist Partisi'nin halefi niteliğindedir. Eski Sovyet ülkelerindeki Komünist Partilerin 1993 yılında Rusya'da Oleg Shenin önderliğinde kurduğu Komünist Partiler Birliği'ne bağlıdır.

Tarihçe

1905 Devrimi sırasında Tacikistan'da ilk sosyal demokrat gruplar faaliyet göstermeye başladı. Komünist Parti ise Kasım 1918'de kurulan Buhara Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin yerel yönetimlerinden biri olarak 1920 yılında Tacikistan'da resmi bir nitelik kazandı. 6 Aralık 1924'te SBKP Merkez Komitesi Asya Bürosu, Buhara yerine Özbekistan Komünist Partisi adıyla yeni bir teşkilatlanma yoluna gitti ve Tacikistan'daki siyasi örgütlenme de bu teşkilata bağlandı. Ekim 1927'de ise bölgesel nitelikte olan bu teşkilatlanma Tacikistan Komünist Partisi adıyla Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin resmi yönetici partisi haline geldi.

1941-45 yıllarında II.Dünya Savaşı sırasında parti üyelerinin % 50'sini oluşturan 17.024 kişi Nazilere karşı mücadele için cepheye gitti. 1975 yılında 94 bin üyesi olan partinin 1 Ocak 1990 itibarıyla üye sayısı 127.000 oldu.

24 Kasım 1991'de Tacikistan Komünist Partisi eski genel sekreteri R.Nabiyev Tacikistan Cumhuriyeti'nin ilk başkanı seçildi. Ancak bu değişim sürecinde Tacikistan Komünist Partisi, Belarus Komünist Partisi ile birlikte Sovyetler Birliği'nin tüm cumhuriyetlerindeki partiler arasında çözülmeden ve kapatılmadan yeniden teşkilatlanan iki siyasi partiden biri oldu. Hatta Eylül 1991'de partinin olağanüstü kongresinde kabul edilen yönetmelikte Marksizm-Leninizm ve proletarya enternasyonali yeniden partinin temel politikası olarak kabul edildi ancak parti resmi adını Sosyalist Parti olarak değiştirdi. Mart 1992'de ise yeniden Komünist Parti adını aldı.

1991 yılından 2016 yılına kadar partinin genel başkanlığını Şodi Şabdolov yaptı. Parti, 1997 yılında sona eren iç savaş süresince silahlı dinci teröristlere karşı hükûmeti destekledi. Ancak 2010 yılından itibaren Devlet Başkanı Emomali Rahmonov ile anlaşmazlığa düşen parti, hükûmetin yaptırımları ve Sovyet mirasına yönelik saldırısı ile güç kaybetti.

Seçimler

1995 yılında yapılan seçimlerde meclisteki 181 milletvekilinden 60'ı Tacikistan Komünist Partisi'nden seçildi. Bu dönemde en güçlü siyasi örgütlenme olarak varlığını sürdürdü. Seçim sisteminde ve yasama organlarında yapılan düzenlemelerle mecliste temsil edilecek milletvekili sayısı 63'e düşürüldü ve bu düzenlemelerin ardından 2000 yılında yapılan ilk seçimlerde Tacikistan Komünist Partisi 63 sandalyeden 13'ünü kazanabildi. 2005 yılında % 20,6 oy almasına rağmen sadece 4 milletvekili çıkarabildi.

Parlamento seçimleri

Seçimler	Oy	%	Sandalye	+/–
1995			60 / 181
2000			13 / 63	47
2005	533,066	20.6	4 / 63	9
2010	229,080	7.0	2 / 63	2
2015		2.2	2 / 63
2020		3.1	2 / 63

Kaynakça