Trubczewsk
 Muzeum w Trubczewsku | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
|||
| Nr kierunkowy |
48352 | ||
| Kod pocztowy |
242220 | ||
| Tablice rejestracyjne |
32 | ||
Położenie na mapie obwodu briańskiego  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
 52°35′N 33°46′E/52,583333 33,766667
| |||
_(1781).png)
Trubczewsk (ros. Трубчевск) – miasto w Rosji, w obwodzie briańskim, na prawym brzegu rzeki Desny, 94 km na południe od Briańska, siedziba administracyjna rejonu trubczewskiego.
Historia
Badania archeologiczne wykazały, że został założony w 975 r. w miejscu dzisiejszej wioski Kwietuń nad rzeką Trubiż.
Wspomniany w 1164 r. jako Trubiecz – gród należący do księstwa czernihowskiego. Później stał się stolicą udzielnego księstwa. Wymienia go także Słowo o wyprawie Igora (1185), opisując tragiczną wyprawę ruskich książąt siewierskich na Połowców, w której brał udział książę trubecko-kurski Wsiewołod.
Oddziały z Trubczewska uczestniczyły też w bitwie z Mongołami nad rzeką Kałką (1223). Około 1240 r. miasto zostało zniszczone przez Mongołów.
W granicach Litwy
Kolejne wzmianki pochodzą dopiero z końca XIV wieku, gdy miejscowość, jako gród Wielkiego Księstwa Litewskiego, należała do wspólnego państwa polsko-litewskiego.
Brat Władysława Jagiełły, Dymitr Starszy, uczestnik bitwy z Tatarami na Kulikowym Polu (1380) był protoplastą rodu książąt Trubeckich, których mogiły znajdują się w XV-wiecznym soborze św. Trójcy, powstałym na miejscu wcześniejszej murowanej świątyni z XII wieku.
Za panowania króla Aleksandra Jagiellończyka, w czasie wojny litewsko-moskiewskiej 1500-1503, oddziały moskiewskie zaatakowały i w 1503 zajęły miasto, które na ponad sto lat znalazło się w Wielkim Księstwie Moskiewskim. W sierpniu 1581 roku zburzył je kasztelan kijowski Michał Wiśniowiecki.
W I Rzeczypospolitej
Podczas wielkiej smuty w 1609 r. oddziały polskie odzyskały miasto, które powróciło w granice Rzeczypospolitej ma podstawie rozejmu w Dywilinie z 11 grudnia 1618, przywracającego Rzeczypospolitej także Smoleńsk, Biały, Rosław, Dorohobuż, Sierpiejsk, Nowogród Siewierski, Czernihów, Monastersko, Poczep, Newel, Siebież i Krasne. Powrót miasta do Rzeczypospolitej ostatecznie usankcjonował pokój z Rosją w Polanowie (1634).
10 lat później król Władysław IV czynił szeroko zakrojone przygotowania do wojny z Turcją. Starał się pozyskać dla tych planów cara moskiewskiego. Gdy posłowie Moskwy zażądali wyjaśnień pogłosek o rzekomym nowym Samozwańcu – kandydacie do tronu carskiego na polskim dworze, Władysław IV w geście dobrej woli nakazał (1644) przekazanie pogranicznego miasta Rosjanom.
Sprzeciwił się temu Sejm Rzeczypospolitej (1645), a załoga, mieszczanie i biskup smoleński Piotr Parczewski rozpoczęli przygotowania do obrony przed Rosjanami. Twierdzę opanowała jednak gwardia królewska i wydała ją Moskwie (dowódca gwardii został później skazany przez Trybunał Litewski za bezprawne zajęcie zamku na banicję, ponieważ jednak egzekwowanie wyroków należało do króla, wyrok pozostał na papierze).
Miasto nigdy już do Rzeczypospolitej nie powróciło. Posłowie litewscy na kolejnym sejmie (1646) otrzymali od Korony rekompensatę w postaci Lubecza w województwie czernihowskim. Równocześnie ograniczono rozmiar gwardii i poddano ją jurysdykcji Marszałków Obojga Narodów.
W granicach Rosji
W latach 1941–1943 pod okupacją niemiecką. Od 1944 Trubczewsk jest miastem rejonowym obwodu briańskiego.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Federalna Służba Statystyczna: Всероссийской переписи населения 2010 года (Narodowy spis powszechny 2010). gks.ru, 2012-13. .
- ↑ Rozpocząwszy obrady 13 lutego "Sejm został 27 marca zerwany przez opór posłów ziemskich, nie chcących do niczego przystąpić, dopóki by cło, na eksport i import nałożone, nie zostało zniesione, a Trubeck, który król wbrew traktatom polanowskim, zeszłego roku Moskwie oddać obiecał, napowrót Rzepltej przyznany nie został. Ponieważ zaś Moskwa w razie niewydania Trubecka groziła wojną, a król jej pomocy przeciwko Tatarom potrzebował, przeto nie wiele dbał o zerwanie sejmu, a nawet kontent był z tego, gdyż więcej zyskał, niż gdyby sejm był doszedł, bo i dwa starostwa wakujące wraz z dochodami do przyszłego sejmu zatrzymał i dochód z piławieckiego portu w prolongację poszedł. Nie zwracał więc uwagi na hałasy i pogróżki w Izbie poselskiej, ale zebrawszy zaufanych senatorów na naradę, postanowił bez pozwolenia Sejmu prowadzić wojnę z Tatarami." Ludwik Kubala Jerzy Ossoliński wyd. 2 poprawione i uzupełnione przez autora. Warszawa: Ossolineum, 1924, s. 177.
- ↑ "Ustąpienie Trubecka Moskwie (...) wyszło z woli królewskiej i uchwały senatu, czem krok ten zupełnie prawomocnym się stawał. Mimo to poczytali go właściciele Trubecka i siół przyległych za gwałt publiczny, i do trybunału litewskiego zapozwali komisarzów królewskich, którym zlecono było wprowadzić Moskwę w posiadanie dóbr odstąpionych. Najwyższy trybunał litewski zawyrokował w istocie przeciwko komisarzom, a dopiero sądem sejmu teraźniejszego (1646) spadła z nich kara bannicyi, nastąpiło zniesienie wyroku trybunalskiego, wydany został rozkaz instygatorowi, aby zapozwał wzajemnie stronę przeciwną." Karol Szajnocha Dwa lata dziejów naszych Warszawa 1877 s. 97.
- ↑ Inkorporacya Łoiowa y Lubecza do W. X. Lit. Volumina legum t.4 s. 44n.
- ↑ O zaciągu nowego wojska i rozpuszczeniu jego w Koronie i Litwie tamże, s.44.
Linki zewnętrzne
- Jakub Brodacki, Scylla Trubecka – o kulisach rokowań Aleksandra Gosiewskiego z Moskwą
- Trubczewsk (strona po rosyjsku)
- Wyprawa cara na Litwę. - Bitwa pod Szkłowem i pod Szepielewiczami. - Zdobycie Smoleńska.
- Trubczewsk, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 514.