Saragossa

Saragossa
Zaragoza
Herb	Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Aragonia
Prowincja	Saragossa
Comarca	Saragossa
Alkad	Pedro Santisteve
Powierzchnia	973,78 km²
Wysokość	199 m n.p.m.
Populacja (2016); • liczba ludności; • gęstość	; 661 108; 679 os./km²
Nr kierunkowy	976
Kod pocztowy	50001-50020
Tablice rejestracyjne	Z
	Położenie na mapie Hiszpanii Saragossa
	Położenie na mapie Aragonii Saragossa
	Położenie na mapie Europy Saragossa
	41°39′N 0°53′W/41,650000 -0,883333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ten artykuł należy dopracować:

od 2024-11 → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny,
od 2024-11 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Saragossa (hiszp. Zaragoza) – miasto w północno-wschodniej Hiszpanii, w środkowym biegu Ebro. Stolica Aragonii, znana z mauretańskiego pałacu i barokowej katedry.

Etymologia

Obecna nazwa miasta pochodzi od rzymskiej Caesaraugusta, na cześć Oktawiana Augusta. Następnie po podbojach muzułmańskich nazwa została zniekształcona jako Saraqusta, by w końcu w języku hiszpańskim zostać najpierw Saragosą, a potem Zaragozą.

Historia

Osada założona przez Iberów o.k. 25 r. p.n.e. (Salduba), później kolonia rzymska (Caesaraugusta)
Od V w. zajmowana kolejno przez Wandalów, Swewów i Wizygotów
Od 714 w rękach Maurów, w 778 oblegana przez Karola Wielkiego
Od 1039 stolica państwa muzułmańskiego, którym władała dynastia Beni-Kasim. Miasto było wówczas przystanią naukowców i poetów. Chrześcijański bohater Cyd (El Cid) walczył od 1085 przez pięć lat, jako najemny dowódca wojsk mauretańskich, odnosząc wiele zwycięstw w wojnach przeciwko chrześcijanom
W 1118 zdobyta przez Alfonsa I Walecznego i ustanowiona stolicą Aragonii aż do zjednoczenia z Kastylią przez małżeństwo Ferdynanda Aragońskiego z Izabelą Kastylijską w 1479
Od 1318 siedziba arcybiskupa
XIV–XVI wiek – ważny ośrodek handlowy i przyspieszony rozwój miasta
W 1474 założenie uniwersytetu
W 1529 układ hiszpańsko-portugalski o podziale stref wpływów na półkuli wschodniej (Filipiny/Moluki) – dopełnienie traktatu z 1494 z Tordesillas
1710 bitwa pod Saragossą w trakcie hiszpańskiej wojny sukcesyjnej – w jej wyniku możliwe było zajęcie opuszczonego Madrytu przez arcyksięcia Karola VI Habsburga
W latach 1808 i 1809 dwukrotnie oblegana i po niezwykle zaciętej obronie pod dowództwem generała José de Palafoxa zdobyta przez wojska napoleońskie. U boku Francuzów walczyły oddziały polskiej Legii Nadwiślańskiej pod dowództwem J. Chłopickiego
W czasie hiszpańskiej wojny domowej 1936-39 opanowana przez wojska generała Franco (w sierpniu i wrześniu 1937 operacja zaczepna wojsk republikańskich, w której wyróżniła się polska XIII Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego; głównych celów, tj. zdobycia Saragossy i odciążenia Frontu Północnego, nie osiągnięto)
Expo 2008 poświęcone wodzie i zrównoważonemu rozwojowi

Zabytki

Nuestra Señora del Pilar – bazylika o czterech wieżach i jedenastu kopułach, zbudowana na przełomie XVII/XVIII w. We wnętrzu znajduje się ołtarz z ozdobną galeryjką i kaplica z figurą Najśw. Marii Panny na Kolumnie (El Pilar). Ukazała się podobno św. Jakubowi w 40 r^{[potrzebny przypis]}. Na suficie freski Goi. Katedra jest celem wielu pielgrzymek, szczególnie połączonych z Fiesta de la Raza, uroczystościami przypominającymi odkrycie Ameryki (12 października).
La Catedral del Salvador (La Seo) – stara katedra, jej budowę rozpoczęto w XII w. a zakończono w XVII w. Wskutek długiego okresu budowy dostrzega się wiele stylów: od gotyku i mauretańskiego do baroku. We wnętrzu piękna krata w prezbiterium oraz gotyckie stalle. Wśród rzeźb głównego ołtarza widnieją postacie Krzyżaków.
La Lonja – giełda, renesansowa budowla z XVI w. Wewnątrz wspaniałe reliefy i ornamenty kamienne. W architekturze budynku widać wpływy florenckie.
Aljafería – alkazar z XI wieku, znacznie przebudowany w następnych stuleciach. Zachowały się mauretański dziedziniec, meczet, pałac królów katolickich. Siedziba Las Cortes de Aragón - Kortezów Aragonii (lokalny parlament). Najokazalszy obiekt mauretański poza Andaluzją.
Puente de Piedra – siedmiołukowy most nad rzeką Ebro (z XV wieku)
ruiny rzymskie - z rzymskiego okresu dziejów miasta zachowały się resztki murów, teatru, łaźni, forum oraz portu rzecznego.
Alma Mater Museum – muzeum diecezjalne mieszczące się w pałacu biskupim

Demografia

Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Zaragozy (hiszp. Grande Área Urbana) ma 746 152 mieszkańców na powierzchni 2295 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 95 031 osób, co stanowi wzrost o 14.6%.

Rozwój populacji centrum administracyjnego Saragossy (1842–2011)

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Saragossy (port lotniczy Saragossa, 13 km na zachód od centrum miasta)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień	10.5	13.1	17.3	19.6	24.1	29.3	32.4	31.7	27.1	21.4	14.8	10.8	21,0
Średnie dobowe temperatury	6.6	8.2	11.6	13.8	18.0	22.6	25.3	25.0	21.2	16.2	10.6	7.0	15,5
Średnie temperatury w nocy	2.7	3.3	5.8	7.9	11.8	15.8	18.3	18.3	15.2	11.0	6.3	3.2	10,0
Opady	21	22	19	39	44	26	17	17	30	36	30	21	322
Średnia liczba dni z opadami	4.0	3.9	3.7	5.7	6.4	4.0	2.6	2.3	3.2	5.4	5.1	4.8	51,1
Wilgotność	75	67	59	57	54	49	47	51	57	67	73	76	61
Średnie usłonecznienie	131	165	217	226	274	307	348	315	243	195	148	124	2694
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 249 m n.p.m., 1981–2010)

Gospodarka

Ośrodek przemysłowy, handlowy, naukowy, kulturalny i turystyczny. Fabryka koncernu Opel zatrudniająca 6700 osób, w której produkowane są modele Corsa, Meriva i Combo.

16 km na zachód od Saragossy znajduje się port lotniczy Saragossa (IATA: ZAZ, ICAO: LEZG), który służy jako lotnisko cywilne i baza Hiszpańskich Sił Powietrznych. Lotnisko było wykorzystywane przez NASA jako lądowisko awaryjne dla promów kosmicznych w przypadku TAL (Transoceanic Abort Landing).

Wystawa Światowa 2008

W Saragossie w dniach 14.06.2008–14.09.2008 odbywała się Wystawa Światowa Expo Zaragoza 2008. Dzięki organizacji wystawy Saragossa zyskała nowoczesną infrastrukturę i prestiż. Pojawiły się jednak również głosy krytyki: przed Expo 2008 znacznie wzrosły ceny nieruchomości, a w zakolu rzeki, w którym usytuowano tereny wystawowe, wycięto wiele drzew .