W tym artykule poruszona zostanie kwestia Ryszard Kapuściński, która w ostatnim czasie zyskała na znaczeniu ze względu na jej wpływ na społeczeństwo. Zbadane zostaną różne aspekty związane ze Ryszard Kapuściński, od jego pochodzenia po wpływ na różne obszary, w tym jego implikacje w codziennym życiu ludzi. Zostaną przeanalizowane różne perspektywy istniejące wokół Ryszard Kapuściński, a także możliwe wyzwania i możliwości, jakie reprezentuje. Artykuł ten ma na celu pogłębienie wiedzy na temat Ryszard Kapuściński i pobudzenie refleksji nad jego znaczeniem w obecnym kontekście.
Należy do czołówki najczęściej tłumaczonych autorów polskich.
Życiorys
Urodził się w rodzinie nauczycielskiej jako syn Józefa. Jego ojciec walczył w 1939 w stopniu podporucznika w SGO Polesie. Po 17 września dostał się do niewoli radzieckiej. Wraz z kilkoma kolegami udało mu się uciec z kolumny prowadzonej na Smoleńsk i po zamianie ubrania na cywilne powrócił do Pińska. W obawie przed deportacją do Kazachstanu wyjechał z rodziną do swoich rodziców mieszkających w Przemyślu, a następnie w głąb niemieckiej strefy okupacyjnej. Pozostałą część okupacji Ryszard Kapuściński wraz z rodzicami spędził w Sierakowie, w Puszczy Kampinoskiej, koło wsi Palmiry oraz w Świdrze (obecnie w granicach Otwocka). Po zakończeniu II wojny światowej przeprowadził się wraz z rodzicami i z siostrą do Warszawy, gdzie w latach 1946−1955 mieszkali na osiedlu domków fińskich na Polu Mokotowskim.
Debiutował poetycko w wieku 17 lat w tygodniku „Dziś i Jutro”. W 1950 zdał maturę w warszawskim liceum im. Stanisława Staszica. W latach 1953–1981 był członkiem PZPR. W 1955 ukończył studia na Wydziale HistorycznymUniwersytetu Warszawskiego, broniąc pracy magisterskiej Organizacje oświaty dorosłych Królestwa Polskiego w okresie rewolucji 1905–1907 r., napisanej pod kierunkiem Henryka Jabłońskiego. Następnie rozpoczął pracę (początkowo jako goniec) w redakcji „Sztandaru Młodych”. W 1956 otrzymał pierwszą nagrodę – Złoty Krzyż Zasługi – za reportaż To też jest prawda o Nowej Hucie, opisujący trudne warunki życia robotników na budowie kombinatu. W tym samym roku odbył swą pierwszą podróż pozaeuropejską – do Indii. Odszedł z gazety w 1958, odwołany przez redakcję za poparcie dla krytycznego wobec władzy tygodnika „Po prostu”.
Zmarł 23 stycznia 2007 w wieku 74 lat, po rozległym zawale serca, na oddziale kardiochirurgii szpitala przy ul. Banacha w Warszawie. Jego śmierci poświęcone zostało dużo miejsca zarówno w polskich, jak i światowych mediach. Na pierwszych stronach swych wydań pisały o Kapuścińskim największe gazety, jak New York Times, Le Monde czy El Pais. Na ręce ambasadora RP w Hiszpanii kondolencje z powodu śmierci pisarza złożyli hiszpańska para królewska oraz książę Asturii.
To cios dla polskiej literatury, dla polskiej kultury – tak o śmierci Ryszarda Kapuścińskiego mówił w rozmowie z dziennikarzami w tureckim Adampolu prezydent Lech Kaczyński.
Od 1952 roku jego żoną była lekarka pediatra Alicja Mielczarek (1933-2022). Mieli córkę Rene (ur. 1953).
Współpraca z wywiadem PRL
27 maja 2007 gora Ryciak w artykule na łamach tygodnika „Newsweek Polska” ujawnił, że Ryszard Kapuściński od 1965 do 1972 (lub 1977) współpracował z wywiadem PRL. W IPN odnalazły się analizy odwiedzanych przez niego krajów i pisane przez niego opisy kilku osób, z którymi się spotykał.
Żona, Alicja Kapuścińska (1933-2022), twierdziła natomiast, że mąż nie przejmował się rejestracją (jako współpracownika) przez SB, utrzymując, że wszyscy wyjeżdżający za granicę dziennikarze są umieszczeni w tych aktach jako potencjalni informatorzy.
Publikacje
Kapuściński przez wiele lat publikował w „Czytelniku”, pod koniec życia w „Znaku”. Przed jego śmiercią ukazały się:
W 2008 „Agora” w serii Biblioteka Gazety Wyborczej opublikowała Dzieła Wybrane Ryszarda Kapuścińskiego obejmujące 16 tomów – 12 książek (w tym Wiersze zebrane) i 4 książki mówione. Wszystkie książki zostały opatrzone esejami znanych pisarzy.
Nagrody i odznaczenia
Nagrody i tytuły, które otrzymał Ryszard Kapuściński
W 2010 na warszawskim Polu Mokotowskim otwarto ścieżkę edukacyjną szlakiem Ryszarda Kapuścińskiego. Przebiega ona m.in. koło domu przy ul. Leszowej, w którym mieszkał w latach 1946–1955. W marcu 2018 dom był niezamieszkały i znajdował się w stanie ruiny.
Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906-1950. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 117, 528. ISBN 83-06-01691-2.
Kazimierz Wolny-Zmorzyński – O twórczości Ryszarda Kapuścińskiego. Próba interpretacji (Libri Ressovienses, Rzeszów 1998)
Kazimierz Wolny-Zmorzyński – Wobec świata i mediów. Ryszarda Kapuścińskiego dylematy dziennikarskie, literackie, społeczno-polityczne (Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999)
Zbigniew Bauer – Antymedialny reportaż Ryszarda Kapuścińskiego (PAP, Warszawa 2001)
Beata Nowacka – Magiczne dziennikarstwo: Ryszard Kapuściński w oczach krytyków (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004)
Kazimierz Wolny-Zmorzyński – Ryszard Kapuściński w labiryncie współczesności (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004)
„Życie jest z przenikania...”: Szkice o twórczości Ryszarda Kapuścińskiego, zebr., oprac. i wstępem opatrzył Bogusław Wróblewski, posł. Alicja Kapuścińska (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2008)
Aleksandra Kunce – Antropologia punktów. Rozważania przy tekstach Ryszarda Kapuścińskiego (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008)
Beata Nowacka, Zygmunt Ziątek – Ryszard Kapuściński: Biografia pisarza (Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków 2008)
Jarosław Mikołajewski – Sentymentalny portret Ryszarda Kapuścińskiego (Wydawnictwo Literackie, Kraków 2008)
O książkach, ludziach i sztuce: Pisma rozproszone, pod red. Bożeny Dudko i Mariusza Zwolińskiego, ze wstępem Alicji Kapuścińskiej (Czytelnik, Warszawa 2009)
Ryszard Kapuściński – wizja świata i wartości: Refleksje interdyscyplinarne, red. nauk. Arkadiusz Dudziak i Agnieszka Żejmo (Vertum Wydawnictwo Naukowe i Specjalistyczne, Olsztyn 2009)
Ryszard Kapuściński i Pole Mokotowskie (Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa 2010)
↑Jerzy S. Majewski, Tomasz Urzykowski. Narodowy Panteon na Powązkach. Sławne osoby pochowane w latach 2007–2017. „Gazeta Stołeczna”, s. 11, 27 października 2017.
↑Beata Nowacka, Zygmunt Ziątek – „Literatura „non-fiction”. Czytanie Kapuścińskiego po Domosławskim” (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, s. 25).
↑W październiku 2016 r. uchylono zakaz publikacji rozdziału o kobietach w życiu Ryszarda Kapuścińskiego w ewentualnych wznowieniach jego biografii pióra Artura Domosławskiego.