Most gondolowy

Most gondolowy, most promowy – rodzaj mostu ruchomego, który przy pomocy gondoli przenosi segment drogi przez rzekę.

Konstrukcja ta była używana do przekraczania żeglownych rzek lub innych zbiorników wodnych, gdzie wymagany jest ruch statków. Był to rzadki typ mostu, zbuwano ich mniej niż 30 na całym świecie, z których część już jest nieczynna lub zlikwidowana.

Nową koncepcję mostu ruchomego wymyślił jako pierwszy w 1873 roku Charles Smith (1844–1882), kierownik firmy Engine Works, pracujący w Hartlepool w Anglii. Jego pomysł miał być odpowiedzią na problemy w transporcie promami, które często się spóźniały i stwarzały niebezpieczeństwo dla podróżujących. Przedstawił go radom miejskim w Hartlepool, Middlesbrough i Glasgow, jednak wszystkie odmówiły realizacji przedsięwzięcia.

W 1887 roku francuski budowniczy mostów Ferdinand Arnodin i hiszpański inżynier Alberto Palacio po przestudiowaniu planów Smitha postanowili opatentować pomysł i wcieilć go w życie. Pierwszy most gondolowy został wybudowany w Hiszpanii w 1893 roku, a jest to Most Biskajski. Projekt Alberta Palacia stał się inspiracją do powstania kolejnych projektów. Mosty te szczególnie popularne były we Francji, gdzie powstało ich aż 5.

Drugi most powstał w Rouen i został oddany do użytku w 1898 roku. Służył do roku 1940, kiedy to francuscy żołnierze postanowili go wysadzić, aby spowolnić atak wojsk niemieckich.

W 1905 roku powstał Widnes–Runcorn, który był pierwszym mostem gondolowym w Wielkiej Brytanii i największym mostem gondolowym na świecie. Z powodu ograniczonej przepustowości i zwiększającego się zapotrzebowania w regionie, a także z powodu pogorszającego się stanu technicznego, w 1961 roku został zburzony i zastąpiony mostem łukowym przelotowym – Silver Jubilee Bridge.

Mosty gondolowe odpowiadają na potrzebę przekraczania rzek lub dróg wodnych, w przypadkach kiedy budowa konwencjonalnych mostów wysokiego poziomu z odpowiednią wysokością umożliwiającą pomieszczenie masztów i wysokich statków korzystających z dróg wodnych, którymi miały być przekraczane, była niemożliwa lub nieopłacalna.

Sławomir Karaś zauważył, że mosty gondolowe nie są efektywnym elementem transportu, natomiast (...) są magnesem turystycznym, interesującym z charakterystyczną dominantą w krajobrazie.

Mosty gondolowe nie są obecnie powszechnie stosowane, a część starszych mostów nie jest używana, pełni funkcję turystyczną lub zabytkową.

Most	Zdjęcie	Miasto	Kraj	Zakończenie budowy	Przęsło	Luz	Wysokość
Most Biskajski		Portugalete/Getxo	Hiszpania	1893	164 m	45 m	61,3 m
Pont transbordeur du Martrou		Rochefort	Francja	1900	140 m	50 m	66,5 m
Aerial Lift Bridge		Duluth	Stany Zjednoczone	1905	120 m	41,1 m	69,5 m
Newport Transporter Bridge		Newport	Wielka Brytania	1906	196,6 m	50 m	73,6 m
Schwebefähre Osten–Hemmoor		Osten	Niemcy	1909	80 m	30 m	38 m
Tees Transporter Bridge		Middlesbrough	Wielka Brytania	1911	180 m	49 m	68 m
Eisenbahnhochbrücke Rendsburg		Rendsburg	Niemcy	1913	140 m	42 m	68 m
Puente Transbordador Nicolás Avellaneda		Buenos Aires	Argentyna	1914	103,6 m	43,5 m	52 m
Warrington Transporter Bridge		Warrington	Wielka Brytania	1916	57 m	23 m	27 m
Puente Nicolás Avellaneda		Buenos Aires	Argentyna	1940	60 m	43 m	57 m
Royal Victoria Dock Bridge		Londyn	Wielka Brytana	1998	128 m	15 m	45 m
Erlebnisbrücke		w pobliżuMönchengladbach	Niemcy	2003	10 m
Prom pod Hamrštejnem		Liberec, Chrastava	Czechy	2010	23 m