Moc zasady

Moc zasady – ilościowa miara chemicznej „siły działania” zasad. Miarą tej mocy jest ujemny logarytm dziesiętny ze stałej dysocjacji zasady w danych warunkach temperatury i ciśnienia, oznaczany skrótem ${\displaystyle \mathrm {p} K_{b}.}$

${\displaystyle \mathrm {p} K_{b}=-\log}$

gdzie ${\displaystyle K_{b}}$ to stała dysocjacji zasady. Im ${\displaystyle \mathrm {p} K_{b}}$ jest mniejsze, tym moc zasady jest większa.

Przykładowo dla NaOH:

NaOH → Na⁺ + OH⁻ (dysocjacja w wodzie)

${\displaystyle K_{b}=\mathrm {\frac {}{}} >10^{14},\;\mathrm {p} K_{b}<-14}$

Równowaga kwasowo-zasadowa dla zasad organicznych i amoniaku ma postać:

B + H
2O ⇄ BH+
+ OH−

${\displaystyle K_{b}=\mathrm {\frac {}{}} }$

Wartości pK_b można spotkać w starszej literaturze. Współcześnie zamiast pK_b podaje się wartości pK_a (moc kwasu) (oznaczane czasem jako pK_BH⁺) dla kwasu sprzężonego BH⁺ danej zasady B:

BH+
+ H
2O ⇄ B + H
3O+

${\displaystyle K_{a}'=\mathrm {\frac {}{}} }$

dla rozcieńczonych roztworów przyjmuje się ${\displaystyle {}=const}$ i włącza je się do pK_a:

${\displaystyle K_{a}=K_{a}'=\mathrm {\frac {}{}} }$

Obie wartości skorelowane są wzorem:

${\displaystyle K_{a}K_{b}=\mathrm {\frac {}{}} \mathrm {\frac {}{}} =}$ ${\displaystyle \mathrm {} }$ ${\displaystyle =K_{H_{2}O}=10^{-14}}$

pK_a + pK_b = pK_H2O = 14

Np. dla amoniaku pK_b = 4,7 a pK_a = 9,3, które to wartości dotyczą równań:

• pK_b:

NH
3 + H
2O ⇄ NH+
4 + OH−

${\displaystyle K_{b}=\mathrm {\frac {}{}} =2^{-5},\;\mathrm {p} K_{b}=4,7}$

• pK_a:

NH+
4 + H
2O ⇄ NH
3 + H
3O+

${\displaystyle K_{a}=\mathrm {\frac {}{}} =5^{-10},\;\mathrm {p} K_{a}=9,3}$

Wartości K_b mocnych zasad w wodzie są na tyle duże (około 10¹³ lub wyższe), że nie daje się ich zmierzyć bezpośrednio. Można jednak porównać ich moc w rozpuszczalnikach organicznych, np. w DMSO lub acetonitrylu.

Mocne zasady:

• wodorotlenki litowców: LiOH, NaOH, KOH, RbOH oraz CsOH;
• wodorotlenki berylowców (bez berylu i magnezu): Ca(OH)₂, Sr(OH)₂ i Ba(OH)₂.

• moc kwasu
• skala pH

• LechL. Pajdowski LechL., Chemia ogólna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1981, ISBN 83-01-00555-6 . Brak numerów stron w książce