Izium
W tym artykule zostanie poruszony temat Izium, który w ostatnich latach zyskał duże znaczenie. Izium to temat, który wzbudził zainteresowanie ekspertów i ogółu społeczeństwa, ze względu na jego wpływ na różne obszary społeczeństwa. W tym artykule omówione zostaną różne aspekty związane z Izium, od jego powstania po dzisiejszą ewolucję. Przeanalizowany zostanie wpływ, jaki Izium wywarł na różne sektory, a także przyszłe perspektywy związane z tym tematem. Ponadto zaprezentowane zostaną różne stanowiska i perspektywy ekspertów w tej dziedzinie, w celu przedstawienia szerokiej i pełnej wizji Izium.
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
43,6 km² | ||||
| Wysokość |
71 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
+380 4736 | ||||
| Kod pocztowy |
64300–64318 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
АХ, КХ | ||||
Położenie na mapie obwodu charkowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 49°12′N 37°15′E/49,200000 37,250000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Izium (ukr. Ізю́м) – miasto we wschodniej Ukrainie, w obwodzie charkowskim, nad Dońcem i przy ujściu rzek Mokrego i Suchego Iziumca.
Nazwa
Geneza nazwy miasta jest sporna. Sformułowano następujące hipotezy:
- nazwa pochodzi od tatarskiego słowa oznaczającego winogrona (tat. üzüm), znajdujące się w herbie i fladze;
- jest zmodyfikowaną wersją dawnego, tatarskiego terminu o podobnym brzmieniu, oznaczającego przeprawę przez rzekę;
- pochodzi od rzeki Iziumec (ukr. Ізюмець), dopływu Dońca.
W językach ukraińskim i rosyjskim termin „izium” oznacza rodzynki.
Historia
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1571 roku i odnosi się do posterunku strażniczego, zlokalizowanego na terenie dzisiejszego miasta. Do 1651 roku Izium był kilkukrotnie wspominany w kronikach, z uwagi na fortyfikację, zbudowaną na górze Kremeneć.
Izium został założony w 1681 roku, za panowania cara Fiodora III Romanowa, przez pułkownika charkowskiego Grzegorza Doniec-Zacharzewskiego, dla obrony przed napadami tatarskimi. Należał początkowo do pułku charkowskiego, lecz niedługo potem utworzył się w nim oddzielny pułk słobodzki (nazwany iziumskim), do którego przyłączono od charkowskiego część gruntów, lasów i innych przynależności.
W czasie wojny z Turkami w latach 1736–1739 z Iziumu, rzekami Dońcem i Donem, dostarczano dla armii prowiant i zaopatrzenie. W 1765 Izium uzyskał status miasta prowincjonalnego guberni słobodzko-ukraińskiej. W 1780, przy otwarciu namiestnictwa charkowskiego, wszedł do składu tegoż jako miasto powiatowe.
Od drugiej połowy XIX wieku w mieście powstawały zakłady przemysłowe. W 1910 roku w Iziumie otwarto stacje kolejową, przebiegającą na trasie Charków – Donbas. W 1917 roku powstała fabryka szkła optycznego. W 1956 roku otwarto zakład optyczno-mechaniczny, wyspecjalizowany w produkcji szkła do okularów, który odpowiadał za wytwarzanie do 48% szkieł na potrzeby okulistyki w ówczesnym Związku Radzieckim.
Inwazja Rosji na Ukrainę w 2022
Podczas inwazji Rosji na Ukrainę, od 28 lutego 2022, toczyły się walki o Izium, które doprowadziły do znacznego zniszczenia miasta. Ołeksij Daniłow, sekretarz Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy, poinformował, że spadło na nie 476 rosyjskich rakiet. W marcu wojska rosyjskie zniszczyły wszystkie placówki medyczne. W szkole nr 2 znajdowała się rosyjska baza wojskowa. Od 1 kwietnia Izium pozostawał pod kontrolą sił rosyjskich. 14 kwietnia siły ukraińskie wysadziły iziumski most, po którym poruszała się kolumna wojsk rosyjskich.
Podczas walk o Izium w mieście nie było prądu, ogrzewania i wody. Komunikacja i łączność były utrudnione. W wyniku ostrzału Rosjanie zniszczyli wieżę telewizyjną. Część ludności udało się ewakuować. Wedle Amnesty International 9 i 10 marca ewakuowano 2250 cywilów. Lokalne władze szacowały, że zniszczeniu bądź uszkodzeniu uległo 80% budynków mieszkalnych.
Wojska ukraińskie wkroczyły do Iziumu 10 września, podczas kontrofensywy, i wyparły siły rosyjskie. 15 września Ministerstwo Obrony Ukrainy poinformowało, że w mieście odkryto masowe groby, w których było 440 ciał. Część ekshumowanych zwłok miała związane ręce lub ślady tortur. Większość ofiar stanowili cywile. Po ekshumacji Ihor Kłymenko (komendant główny policji Ukrainy) poinformował, że z grobów wydobyto zwłoki: 215 kobiet, 194 mężczyzn, 5 dzieci, 22 żołnierzy i szczątki 11 osób. Wśród zabitych wojskowych znajdowali się żołnierze 93 Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej „Chołodnyj Jar”. ONZ zapowiedziało wysłanie misji w celu zbadania okoliczności śmierci ofiar. Dmitrij Pieskow zaprzeczył udziałowi strony rosyjskiej w sprawie. 25 września 2022 roku Wołodymyr Zełenski poinformował, że w pobliżu Izium znaleziono kolejne dwa masowe groby, w których rozpoczęto prace ekshumacyjne.
Ludność
W 2021 w Iziumie mieszkało 45 884 osób. Podczas okupacji w 2022 liczba ta spadła do około 10 000. Radny Maksym Strelnykow poinformował, że śmierć poniosło minimum 1000 cywilów.
Gospodarka
W mieście rozwinął się przemysł spożywczy, optyczny oraz meblarski.
Zabytki
Na górze Kremeneć, w najwyższym punkcie miasta (218 m n.p.m.) znajduje się zespół pomnikowy, między innymi pomnik ofiar wielkiego głodu na Ukrainie. Najstarsze rzeźby, pochodzące z połowy XII wieku (tak zwane baby kamienne), zostały wykonane przez plemiona koczownicze. Dawniej stała tu drewniana twierdza, zbudowana w 1681 roku, z której zachowały się fragmenty wału i fosy.
W Iziumie znajdują się zabytkowe budynki sakralne:
- Sobór Przemienienia Pańskiego (ukr. Свято-Преображенський собор) zbudowany w 1684 roku w stylu barokowym;
- Cerkiew św. Mikołaja z połowy XVIII wieku, wybudowana w większości z datków mieszkańców w miejsce poprzedniej, drewnianej cerkwi, która spłonęła w pożarze;
- Cerkiew św. Barbary z 1820 roku;
- Sobór Wniebowstąpienia (ukr. Свято-Вознесенський собор).
Uszkodzone i zniszczone zabytki
UNESCO i Ministerstwo Kultury Ukrainy poinformowały, że sobór Wniebowstąpienia został uszkodzony podczas walk o Izium. Budynek lokalnego muzeum historycznego został częściowo zniszczony i pozbawiony dachu w marcu 2022 roku, ale eksponaty się zachowały. Egzemplarz Ewangelii z 1707 roku uratowała przed zniszczeniem pracownica muzeum, która ukryła go podczas ostrzałów. Znacznemu uszkodzeniu uległ natomiast zabytkowy budynek szkoły z 1882 roku (współcześnie szkoła nr 4). Ministerstwo Kultury Ukrainy poinformowało, że rosyjski ostrzał zniszczył jedną z dwunastowiecznych, kamiennych rzeźb na górze Kremeneć, zaś częściowemu uszkodzeniu uległ również pobliski pomnik bohaterów II wojny światowej.
Przypisy
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року (ukr.).
- ↑ a b c d Город Изюм - история | Город Изюм - вся полезная информация , 15 sierpnia 2019 (ros.).
- ↑ Encyklopedja powszechna – Google книги , books.google.com.ua .
- ↑ a b Исторический очерк , Город Изюм Информационный, 22 lutego 2022 (ros.).
- ↑ История бывшего завода ИОМЗ , Город Изюм Информационный, 18 sierpnia 2021 (ros.).
- ↑ WJR, Wojna w Ukrainie. Miasto Izium jest w rosyjskich rękach , wiadomosci.wp.pl, 1 kwietnia 2022 .
- ↑ Ciężka sytuacja w Iziumie – ukraińskie miasto częściowo pod kontrolą Rosjan, ewakuacja niemożliwa , Polska Agencja Prasowa .
- ↑ Россия нанесла по Изюму 476 ракетных ударов, Мариуполь — на втором месте, — Данилов , ФОКУС, 21 lipca 2022 (ros.).
- ↑ a b Radny wyzwolonego Iziumu: Rosjanie zabili 1000 cywilnych mieszkańców miasta , Polska Agencja Prasowa .
- ↑ Rosjanie w Iziumie zamienili szkołę w bazę wojskową , TVN24 .
- ↑ На Київщині ЗСУ звільнили 15 населених пунктів – зведення Генерального штабу , Радіо Свобода (ukr.).
- ↑ Sztab Generalny Ukrainy: w Iziumie wysadzono most niszcząc kolumnę wojsk rosyjskich , Polska Agencja Prasowa SA (pol.).
- ↑ Ukraiński sztab: w Iziumie wysadzono most, niszcząc kolumnę wojsk rosyjskich , TVN24 (pol.).
- ↑ Город Изюм, Оккупанты в Изюме полностью уничтожили телебашню , Город Изюм Информационный, 18 września 2022 (ros.).
- ↑ Ukraine: Beleaguered town of Izium at breaking point after constant attack from Russian forces - new testimony , Amnesty International, 16 marca 2022 (ang.).
- ↑ Izyum city government: Izyum 80% destroyed , Ukrayinska Pravda (ang.).
- ↑ Kluczowe miasto odbite. Rosja przyznaje , wydarzenia.interia.pl .
- ↑ Władze Iziumu: W mieście są siły ukraińskie, to prawdziwe święto , TVN24 .
- ↑ Dan Bilefsky, Mujib Mashal, India’s Leader Tells Putin That Now Is Not an Era for War, „The New York Times”, 16 września 2022, ISSN 0362-4331 (ang.).
- ↑ Świat potępia zbrodnie w Iziumie. Padają porównania do Katynia i Jugosławii , gazetaprawna.pl, 17 września 2022 .
- ↑ Bodies with tied hands found at burial site in Ukraine's Izium, governor says, „Reuters”, 16 września 2022 (ang.).
- ↑ Ukraińcy odkrywają kolejne masowe groby. „Znajdujemy ciała ze związanymi rękoma” , TVN24 .
- ↑ W masowym grobie w Izium pochowano głównie cywilów , Rzeczpospolita .
- ↑ a b Zełenski: w pobliżu miasta Izium odnaleziono dwa kolejne masowe groby , TVN24 (pol.).
- ↑ Там зверства — шокирующие: стало известно, из какой бригады военные, которых замучили оккупанты и зарыли под Изюмом , ТСН.ua, 19 września 2022 (ros.).
- ↑ ONZ chce zbadać masowe groby odnalezione pod Iziumem , gazetaprawna.pl, 16 września 2022 .
- ↑ Pieskow: Izium? Ten sam scenariusz, co w Buczy , Rzeczpospolita (pol.).
- ↑ BAR, Przerażające odkrycie Ukraińców. "Dzisiaj otrzymałem więcej informacji" , wiadomosci.wp.pl, 26 września 2022 (pol.).
- ↑ Izium, Encyklopedia PWN .
- ↑ Гора Крем’янець — Енциклопедія Сучасної України , esu.com.ua .
- ↑ Изюм , #FINDWAY - Все туристические места Украины (ros.).
- ↑ Damaged cultural sites in Ukraine verified by UNESCO | UNESCO , web.archive.org, 12 maja 2022 .
- ↑ Notion – The all-in-one workspace for your notes, tasks, wikis, and databases. , Notion .
- ↑ a b Город Изюм, В городе Изюме работница краеведческого музея спасла от оккупантов Евангелие 1707 года , Город Изюм Информационный, 27 września 2022 (ros.).
- ↑ Стояли тисячу років. Росіяни розбили кам’яних половецьких баб біля Ізюма , Главком | Glavcom, 19 września 2022 (ukr.).
- ↑ На Харківщині біля Ізюма росіяни розбили кам’яних половецьких баб, яким тисячу років, Міністерство культури та інформаційної політики України, 21 września 2022.
Linki zewnętrzne
- Izium, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 336.
