GSM-R

Ten artykuł od 2023-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

GSM-R (GSM for Railways, Kolejowa Sieć GSM) – system łączności cyfrowej oparty na standardzie GSM, zaprojektowany dla potrzeb zapewnienia komunikacji (głos i dane) pomiędzy pracownikami firm zajmujących się transportem kolejowym.

System opiera się na standardzie GSM, jednak posiada pewne rozszerzenia dostosowane do specyfiki pracy związanej z eksploatacją i utrzymaniem infrastruktury kolejowej oraz zarządzaniem ruchem pociągów.

Pierwsze prace nad tym systemem zostały podjęte przez UIC w 1993 roku, która zainicjowała projekt EIRENE (European Integrated Railway radio Enhanced Network) i obecnie sprawuje kontrolę nad rozwojem specyfikacji. GSM-R jest częścią składową Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem kolejowym – ERTMS (ang. European Railway Traffic Management System).

• 
  Anteny kierunkowe (sektorowa) GSM-R na maszcie antenowym
• 
  Radiotelefon VHF/GSM-R w kabinie pojazdu szynowego Impuls 45WE
• 
  Telefon ręczny GSM-R, Sagem TiGR 350R

GSM-R opiera się na standardzie R-GSM rozwijanym przez konsorcjum 3GPP, co oznacza, że odziedziczył funkcjonalność zdefiniowaną dla standardowego GSM:

• cyfrowa transmisja głosu
• transmisja danych
• możliwość przesyłania krótkich wiadomości tekstowych (SMS).

Wprowadzono też kilka rozszerzeń realizujących wymagania związane ze specyfiką pracy wykonywanej przez użytkowników końcowych systemu czyli m.in. zarządzających ruchem kolejowym, pracowników naprawiających, ochraniających i eksploatujących tabornp. dyspozytor, dyżurny ruchu, maszynista, kierowników pociągów:

• wywoływanie funkcyjne za pomocą odpowiedniej składni stosowanej w wywoływaniach USSD – dzięki temu można zestawić połączenie z osobą pełniącą jakąś funkcję, np: połączenie z kierującym pociągiem o numerze 35102
• wywołanie bazujące na lokalizacji – np: kierujący pociągiem, po wciśnięciu '1', zostaje połączony z najbliższym (lokalnym) dyspozytorem ruchu
• wywołania grupowe bazujące na usłudze Voice Broadcast Services – dystrybucja mowy (ogłoszenia) do wszystkich terminali znajdujących się w jednej komórce (ang. cell) lub tylko do grupy pracowników (o określonej funkcji) znajdujących się na danym obszarze
• wywołania grupowe bazujące na usłudze Voice Group call service – pozwala na konwersację pewnej zdefiniowanej wcześniej grupie użytkowników w trybie półdupleks, czyli tylko jeden użytkownik może w danym momencie mówić; pozostali członkowie grupy mogą słuchać.

System bazuje na specyfikacji R-GSM, więc do jego budowy używa się elementów zwykłej sieci GSM. Część z nich została rozszerzona o dodatkowe oprogramowanie i sprzęt, umożliwiające realizację funkcji niewchodzących w skład standardowej implementacji rozwijanej przez konsorcjum standaryzacyjne 3GPP. Dodatkowo zaimplementowano bazy danych związane z adresowaniem komunikatów/rozmów do określonych (ze względu na pełnioną funkcję) grup odbiorców.

 Zobacz też: Architektura sieci GSM.

Europejska Konferencja Administracji Poczty i Telekomunikacji w swojej rekomendacji zaleca wykorzystanie poniższych częstotliwości do budowy systemów GSM-R w Unii Europejskiej:

• 876–880 MHz jako uplink
• 921–925 MHz jako downlink.

Regulatorzy rynków telekomunikacyjnych w krajach leżących na innych kontynentach wprowadzają własne unormowania prawne w tej dziedzinie.

W Polsce sieć telekomunikacyjna pracująca w tym standardzie jest wdrażana od roku 2008 przez Telekomunikację Kolejową. Od roku 2009 całość spraw związanych z wdrażaniem systemu GSM-R w Polsce przejęła spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., będąca wiodącym zarządcą infrastruktury kolejowej w Polsce.

Bazując na rekomendacji opublikowanej przez Europejskiej Konferencji Administracji Poczty i Telekomunikacji, Urząd Komunikacji Elektronicznej przedstawił następujący plan zagospodarowania częstotliwości używanych w systemie GSM-R w Polsce:

• 5 kanałów rozłożonych co 12,5 kHz dla komunikacji bezpośredniej DMO (łączność bezpośrednia (ang. Direct Mode Operation) czyli w której biorą udział terminale bez użycia infrastruktury telekomunikacyjnej (876,0 – 876,1 MHz)
• 7 kanałów rozłożonych co 200 kHz, używanych tak jak w innych standardach GSM (876,1–877,5 MHz jako uplink i 921–922,5 MHz jako downlink).

W Polsce sieć telekomunikacyjna pracująca w tym standardzie jest wdrażana od roku 2009 przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. i staje się częścią składową Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym. Inwestycja ta jest współfinansowana ze środków unijnych. Przetargi na implementację tego systemu obejmą zasięgiem około 15 tysięcy kilometrów linii kolejowych.

5 kwietnia 2011 PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały umowę na zaprojektowanie, wybudowanie, wyposażenie, uruchomienie oraz skonfigurowanie funkcjonalne i przetestowanie infrastruktury GSM-R dla potrzeb radiołączności kolejowej i systemu ETCS poziom 2 na odcinku Legnica – Węgliniec – Bielawa Dolna. Umowa zawarta z konsorcjum firm Kapsch Sp. z o.o. i Kapsch CarrierCom AG została podpisana w ramach projektu „Modernizacja linii kolejowej E30 Etap II. Pilotażowe wdrożenie ETCS i GSM-R w Polsce na odcinku Legnica – Węgliniec – Bielawa Dolna” (linia kolejowa E30).

6 maja 2013 firma ATDI podpisała umowę z PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. na opracowanie „Wstępnego planowania radiowego GSM-R dla linii kolejowych objętych Narodowym Planem Wdrażania ERTMS w Polsce.”

• R-GSM - standard telefonii komórkowej przez konsorcjum standaryzacyjne 3GPP

• Czasopismo „Zabezpieczenia”, Maj 2006. Artykuł: Zastosowanie standardu GSM-R w systemach zarządzania ruchem kolejowym. Dr inż. Waldemar Szulc
• Location Dependent Addressing Using GSM-R. Celular Positioning. Liao min, Zhong Zhangdui.
• Rekomendacja Europejskiej Konferencji Administracji Poczty i Telekomunikacji: Frequency Planning and frequency coordination for GSM 900, GSM 1800, E-GSM and GSM-R land mobile systems
• Zarządzenie Nr23. Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 7 czerwca 2006 r. w sprawie planu zagospodarowania częstotliwości dla zakresów 876 – 915 MHz oraz 921 – 960 MHz.

• Rekomendacja Europejskiej Konferencji Administracji Poczty i Telekomunikacji: Frequency Planning and frequency coordination for GSM 900, GSM 1800, E-GSM and GSM-R land mobile systems.
• Zarządzenie Nr 23. Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 7 czerwca 2006 r. w sprawie planu zagospodarowania częstotliwości dla zakresów 876 – 915 MHz oraz 921 – 960 MHz. bip.uke.gov.pl. .