Obecnie Bernard Wapowski to temat, który stał się istotny w dzisiejszym społeczeństwie. Z biegiem czasu Bernard Wapowski stał się tematem rozmów i debat w różnych obszarach, czy to w polityce, nauce, rozrywce czy życiu codziennym. Opinie w tej sprawie są zróżnicowane i stanowiska dotyczące Bernard Wapowski są równie zróżnicowane. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Bernard Wapowski i przeanalizujemy jego wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Od swoich początków po dzisiejszy wpływ, Bernard Wapowski jest tematem, który nigdy nie przestaje budzić zainteresowania i zachęca nas do refleksji nad jego znaczeniem w naszym codziennym życiu.
Nieczuja | |
Rodzina |
Wapowscy |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec |
Stanisław Wapowski |
Bernard Wapowski z Radochoniec herbu Nieczuja, inna forma nazwiska: Vapovius (ur. 1450 w Wapowcach koło Przemyśla, zm. 25 listopada 1535 w Krakowie) – polski kanonik krakowski, historyk, humanista, mówca, astronom, najwybitniejszy polski kartograf w XVI wieku. Nazywany jest ojcem polskiej kartografii.
Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej, Wapowskich herbu Nieczuja (ojciec Stanisław, matka Ciołkówna); rodzina pisała się na Wapowcach. Wychowywał się w Ostrowie i Wapowcach. Do szkoły uczęszczał w Przemyślu. Studiował w Akademii Krakowskiej (1493), wraz z Mikołajem Kopernikiem był wówczas uczniem Wojciecha z Brudzewa. Pracował jako kantor przemyski. Później studiował w Bolonii (1503–1505), gdzie uzyskał doktorat prawa kanonicznego (15 lutego 1505). Wkrótce potem wyjechał do Rzymu, gdzie z przerwą spędził 10 lat. Polecony przez Erazma Ciołka bawił na dworze papieża Juliusza II. W roku 1511 otrzymał w Rzymie, od papieża Leona X, tytuł cubicularius (prałata domowego) et protonotarius apostolicus (protonotariusza apostolskiego), gdzie współpracował przy wydawaniu Nauki geograficznej Klaudiusza Ptolemeusza. Na początku roku 1515 wrócił do Polski. Jako duchowny uzyskał wiele godności, m.in. został kanonikiem poznańskim (1511), gnieźnieńskim (1514), łęczyckim, wiślickim oraz sekretarzem królewskim i urzędowym historiografem Zygmunta Starego, potem kantorem i kanonikiem krakowskim (1523). Według A. Birkenmajera był także przez pewien okres profesorem na wydziale prawnym Akademii Krakowskiej. Był humanistą i żarliwym katolikiem.
Od roku 1511 współpracował z kartografem Marco Beneventano przy opracowywaniu przeróbki mapy Europy Środkowej oraz nad krytycznym wydaniem Geografii Ptolemeusza Klaudiusza. W roku 1515 powrócił do kraju, zostając sekretarzem króla. W 1526 roku ukazały się dwie pierwsze wydane w Polsce mapy, będące właśnie jego dziełem. Przedstawiały one: Europę między Toruniem i Konstantynopolem oraz Europę pomiędzy ujściem Donu oraz Poznaniem. Jednocześnie mapy były pierwszymi kompletnymi mapami przedstawiającymi ziemie Rzeczypospolitej. Do dzisiaj zachowała się kopia części jednej z map, pozwalająca ustalić, iż polski kartograf prawdopodobnie jako pierwszy poprawił błąd Ptolemeusza związany z położeniem Morza Czarnego.
W 1526 r. wykonał także mapę Polski w skali 1:1 000 000 obejmująca jedynie jej obszar. Mapa ta jest najstarszym zabytkiem kartografii polskiej. Została ona wykonana w Krakowie sposobem drzeworytniczym przez tamtejszego sztycharza Unglera. Nosiła tytuł Mapp/a in qua illustr/antur ditiones Regni/ Poloniae ac Magni D/ucatus Lithuaniae pars. Mapa Wapowskiego uściśliła obraz kartograficzny Rzeczypospolitej. Na niej bazowały późniejsze mapy regionu. Widać wyraźnie jej wpływy na mapach Wacława Grodzieckiego (1562) oraz Gerarda Merkatora (1554, 1572). Wykonał także mapę krajów wschodniej Europy Tabula Sarmatiae... (w skali 1:2 900 000), obie wydane w 1526 r.
Bernard Wapowski był historiografem na dworze Zygmunta I Starego oraz autorem Kroniki obejmującej dzieje Polski od czasów legendarnych po 1535 rok (część do 1380 r. zaginęła, część 1381-1463 w tłumaczeniu wydano w latach 1847–1849, część 1480-1535 wydano w 1874 r.). Był też kontynuatorem Kronik Jana Długosza.
Nazwiskiem Bernarda Wapowskiego nazwano krater Wapowski na Księżycu, a także jedną z ulic w Krakowie (dzielnica VIII Dębniki) oraz w Lublinie (dzielnica Wrotków). Ulica Bernarda Wapowskiego znajduje się również w Warszawskim Ursusie.