Żochowski (nazwisko)
Obecnie Żochowski (nazwisko) stał się tematem o ogromnym znaczeniu we współczesnym społeczeństwie. Jego znaczenie sięga od aspektów osobistych po kwestie globalne, wpływające na codzienne życie ludzi, firm i rządów. Zainteresowanie Żochowski (nazwisko) wzrosło w ostatnich latach ze względu na jego wpływ w różnych obszarach, takich jak polityka, technologia, kultura i środowisko. W tym artykule zbadamy różne aspekty Żochowski (nazwisko) i omówimy jego dzisiejszy wpływ, a także możliwe rozwiązania i strategie radzenia sobie z wyzwaniami.
Opis herbu Brodzic z wymienionymi Żochowskimi, którzy się nim posługiwali 
Miejscowości związane z Żochowskimi
Żochowski (forma żeńska: Żochowska; liczba mnoga: Żochowscy) – polskie nazwisko szlacheckie wywodzące się prawdopodobnie z Mazowsza od nazwy osady „Żochy” z której się wywodzili.
Etymologia nazwiska
Nazwiska z końcówką -ski, jak pisze polski kronikarz Jan Długosz, który w swoich Kronikach sławnego Królestwa Polskiego pisanych w latach 1455–1480, podaje, że w Polsce za czasów Władysława Jagiełły nastał zwyczaj tworzenia nazwisk od posiadłości, tj. przez dodanie końcówki przymiotnikowej ski lub cki. Zasada ta rozciągnęła się na całą szlachtę polską w dobie średniopolskiej, w okresie sarmatyzmu XVI i XVII w. Żochowscy najprawdopodobniej wywodzą się z Żoch pod Ciechanowem, o czym pisał w XVI w. Bartosz Paprocki:
Dom Żochowskich w ciechanowskim powiecie starodawny
Nazwa osady Żochy wzięła się od słowa żoch, które oznacza:
Biorąc pod uwagę topografię terenu miejscowości, z której się wywodzą Żochowscy (liczne stawy oraz bezpośrednie sąsiedztwo wsi Brodzięcin, której nazwa kojarzy się z brodem), można wywnioskować, iż nazwa wywodzi się od sieci na ryby.
Kolejnymi majątkami od których może wywodzić się nazwisko Żochowski:
- Żochy, koło Ostrowi Mazowieckiej
- Żochy Stare parafia Domanowo
- Żochy Nowe parafia Domanowo
- Żochy parafia Kosów Lacki pod Sokołowem
- Tybory-Żochy
- Żochów w byłym powiecie mieleckim, obecnie Rzochów
- Żochowo Stare i Nowe Żochowo w byłym powiecie płockim
- Żochowo w byłym powiecie rypińskim, gmina Gujsk, parafia Ligowo
- Żochowo (powiat ostrowski) w byłym powiecie łomżyńskim, gmina Szumowo
Wzmianki o mieszkańcach miejscowości, z których wywodzą się Żochowscy:
- 1419 r. w dokumentach sądu ziemskiego w Zakroczymiu wymienia się Falisława z Żoch herbu Brodzic
- w latach 1473 do 1484 zostają wymienieni w dokumentach sądowych m.in. Stefan, Jan, Piotr z Żoch
- 1475 r. w dokumentach sądu w Wyszogrodzie wymienia się Włosta z Żochowa herbu Prus
- 1477 r. występują bracia Mikołaj i Jan de Żochy
- 1479 r. Stefan zwany Żoch z bratem Stanisławem
- 1549 r. w dokumentach sądu ziemskiego w Drohiczynie wymienia się braci Feliksa i Jakuba spadkobierców Żoch herbu Rawicz
- 1558 r. w dokumentach sądu ziemskiego w Drohiczynie wymienia się braci Mateusza zwanego „Butrym” i Jan o przydomku „Żmuda” herbu Lubicz, którzy dziedziczą Żochy
- 1567 r. podkomorzy ciechanowski Piotr Żochowski
- Podczas popisu wojskowego w 1567 r. z Żoch i innych dóbr stawiło się ponad trzydziestu przedstawicieli, większość pieszo
- 1569 r. w czasie przysięgi na wierność Koronie po przyłączeniu Podlasia do Polski odnotowano, że na Żochach i Zadębiu głównym dziedzicem i najbardziej zamożnym był piastujący urząd woźnego ziemskiego Maciej Żoch
- 1580 r. podatek na obronność Rzeczypospolitej w Tyborach-Żochach złożył Jan Żochowski woźny ziemski drohicki
Rody szlacheckie
| Żochowscy są wymieniani jako klejnotni następujących Herbów: | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Lp. | Herb | Nazwa herbu | Gniazdo rodowe | Parafia | Uwagi | Przypisy |
| 1 |  |
Brodzic | Żochy: Średnie, Szostaki, Wielkie, Brodzięcino Żochy in. Żochy Milan Stare Żochy, Nowe Żochy Żochowo Podbiele |
Kraszewo Piski Domanowo Szumowo |
W Herbarzach wymienia się Żochowskich głównie jako klejnotnych herbu Brodzic. | |
| 2 |  |
Lubicz | Żochy | Kosów Lacki | Rody ziemiańskie zamieszkujące dzielnice Mazowieckie – Podlaskie w XV i XVI wieku | |
| 3 |  |
Prus | Żochowo Kościelne | Żochowo Kościelne | ||
| 4 |  |
Rawicz | Rody ziemiańskie zamieszkujące dzielnice Mazowieckie – Podlaskie w XV i XVI wieku | |||
| 5 |  |
Prawdzic | Rody ziemiańskie zamieszkujące dzielnice Mazowieckie – Podlaskie w XV i XVI wieku | |||
| 6 |  |
Prus III | Herbem Prus III posługiwali się Żochowscy pochodzący z Żochowa w województwie płockim. | |||
| 7 |  |
Starykoń | Przedstawicielką noszącą herb Starykoń była Józefa Żochowska urodzona ok. 1720 r., żona Jana Świątkowskiego herbu Pobóg. | |||
Demografia w okresie rozbiorów
Osadnictwo Żochowskich w XIX w. na Mazowszu i Podlasiu przedstawia fragmentarycznie poniższa tabela:
| Szlachta powiatu łomżyńskiego spisana w 1866 roku do celów wojskowych: | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| nazwisko | imię | imię ojca | imię matki | data urodzenia | miejsce urodzenia |
| Żochowski | Apolinary | Józef | Franciszka | 20 lipca 1836(dts) | Żochy Nowe |
| Żochowski | Franciszek | Benedykt | Franciszka | 26 marca 1837(dts) | Tybory Żochy |
| Żochowski | Franciszek | Adam | Marianna | 17 września 1839(dts) | Gosie Sokola Łąka |
| Żochowski | Franciszek | Walerian | Joanna | 2 października 1834(dts) | Szymbory |
| Żochowski | Franciszek | Feliks | Jadwiga | 14 sierpnia 1838(dts) | Żochy Nowe |
| Żochowski | Jan | Adrian | Marianna | 28 lipca 1839(dts) | Żyłowo |
| Żochowski | Julian | Stanisław | Wiktoria | 8 czerwca 1840(dts) | Tybory-Wólka |
| Żochowski | Józef | Walerian | Joanna | 29 października 1837(dts) | Szymbory |
| Żochowski | Józef | Jan | Aniela | 9 marca 1839(dts) | Żochy Nowe |
| Żochowski | Józef | Andrzej | Marianna | 20 marca 1836(dts) | Żochy Stare |
| Żochowski | Józef Dominik | Józef | Aniela | 3 sierpnia 1835(dts) | Brzozowo Stare |
| Żochowski | Łukasz | Adrian | Marianna | 31 stycznia 1836(dts) | Żyłowo |
| Żochowski | Mateusz | Wojciech | Marianna | 14 września 1840(dts) | Żochy Nowe |
| Żochowski | Melchior | Józef | Ewa | 5 stycznia 1837(dts) | Tybory Żochy |
| Żochowski | Mikołaj | Feliks | Jadwiga | 5 września 1834(dts) | Żochy Nowe |
| Żochowski | Paweł | Jan | Marianna | 19 stycznia 1841(dts) | Żochy |
| Żochowski | Paweł | – | – | 19 stycznia 1841(dts) | Ćwikły Dąb |
| Żochowski | Stanisław | Józef | Ewa | 21 grudnia 1834(dts) | Tybory Żochy |
| Żochowski | Teofil | Michał | Marianna | 12 maja 1839(dts) | Wyszonki-Posele |
| Żochowski | Tomasz | Michał | Marianna | 20 stycznia 1837(dts) | Wyszonki Posele |
| Żochowski | Wawrzyniec | Mateusz | Aniela | 22 września 1834(dts) | Warele Stare |
| Żochowski | Wawrzyniec | Kazimierz | Marianna | 11 sierpnia 1839(dts) | Żochy Stare |
| Żochowski | Wojciech | Adrian | Marianna | 28 kwietnia 1833(dts) | Żyłowo |
| Żochowski | Wojciech | Michał | Marianna | 12 kwietnia 1832(dts) | Wyszonki Posele |
Występowanie Żochowskich na terenie Litwy:
- Powiat trocki zamieszkiwał Żochowski, który podpisał akces powiatu trockiego do Konfederacyi
- Powiat lidzki zamieszkiwał Żochowski herbu Brodzic
Podczas spisów szlachty na terenie Imperium Rosyjskiego Żochowskich wykazano w księgach rodów szlacheckich w następujących guberniach:
Żochowscy w zaborze austriackim:
- Galicję zamieszkiwał Paweł Żochowski, który uzyskał potwierdzenie szlachectwa w oświęcimskim sądzie grodzkim w 1782 r.
Demografia pod koniec XX w.
Zgodnie z serwisem heraldycznym nazwiskiem tym w Polsce na początku lat 90. XX w. pod względem liczby osób o danym nazwisku zarejestrowanych w bazie PESEL posługiwało się 3195 osób. Taka liczba osób legitymujących się nazwiskiem Żochowski plasowała je na pozycji 1598 wśród najpopularniejszych nazwisk w Polsce. W poniższej tabeli w uproszczony sposób zostało przedstawione na jakim terenie Polski zamieszkiwali.
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
Demografia w XXI w.
Ilość osób posługujących się nazwiskiem Żochowski wg bazy PESEL z podziałem na płeć. Pierwsza kolumna wykresu przedstawia lata 90 XX wieku z podziałem kobiet względem mężczyzn 1598/1597 (ze względu na brak danych podział jest orientacyjny). Wykres nie uwzględnia osób posługujących się podwójnym nazwiskiem.
Znani przedstawiciele
- Cyprian Żochowski (1635-1693) – metropolita kijowski, halicki i całej Rusi, arcybiskup połocki
- Ryszard Jacek Żochowski (1941-1997) – profesor doktor habilitowany nauk medycznych, polityk, poseł na Sejm
- Stanisław Żochowski (1908-2003) – żołnierz, oficer Wojska Polskiego II RP
Przypisy
- ↑ a b c Darek: Tropami przodków. ŻOCHOWSCY herbu Brodzic. 2010-11-09. .
- ↑ a b Лукомским 1850 ↓, s. 104.
- ↑ a b Pawliszczew 1853 ↓, s. 104.
- ↑ Gloger 1902 ↓, Tom III, s. 256–258.
- ↑ Ruggieri 1864 ↓, s. 126–127.
- ↑ Uchwała NR XXXVIII/228/2014 Rady Gminy Ojrzeń z dnia 13 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi, banera i pieczęci Gminy Ojrzeń oraz zasad ich używania. Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 2828 . 19 marca 2014. s. 12. .
- ↑ Okolski 1641 ↓, s. 82.
- ↑ a b Turowski 1858 ↓, s. 348.
- ↑ Cieślikowa 2000 ↓, s. 375.
- ↑ Naruszewicz-Duchlińska 2007 ↓, s. 308.
- ↑ a b c Łukasz Lubicz Łapiński, Tomasz Jaszczołt: Szlachta podlaska. Spis szlachty gniazdowej. Ziemia bielska. szlachta.projektpodlasie.pl. .
- ↑ a b Łukasz Lubicz Łapiński, Tomasz Jaszczołt: Szlachta podlaska. Spis szlachty gniazdowej. Ziemia drohicka. szlachta.projektpodlasie.pl. .
- ↑ a b Szlachta powiatu łomżyńskiego spisana w 1866 roku do celów wojskowych. Archiwum Państwowe w Łomży. Komisja Konskrypcyjna Powiatu Łomżyńskiego . .
- ↑ Chlebowski 1889 ↓, Tom X, s. 167.
- ↑ a b Chlebowski 1889 ↓, Tom XIV, s. 813.
- ↑ Semkowicz 1928 ↓, Tom VIII, s. 149.
- ↑ Semkowicz 1923 ↓, Tom VI, s. 29.
- ↑ Semkowicz 1913 ↓, Tom III, s. 248.
- ↑ Semkowicz 1913 ↓, Tom III, s. 256.
- ↑ Pawiński 1895 ↓, s. 326.
- ↑ Jabłonowski 1908 ↓, s. 55.
- ↑ Okolski 1641 ↓, Tom I, s. 82.
- ↑ a b Malewski 2002 ↓, s. 83.
- ↑ Siebmacher 1857 ↓, s. 470.
- ↑ Bobrowicz 1839 ↓, Tom II, s. 302.
- ↑ a b Bobrowicz 1845 ↓, Tom X, s. 181.
- ↑ Kuropatnicki 1789 ↓, s. 127.
- ↑ a b c d Tadeusz Gajl: Herbarz polski. .
- ↑ Łukasz Lubicz Łapiński, Tomasz Jaszczołt: Szlachta mazowiecka. Spis szlachty gniazdowej. Ziemia ziemi ciechanowskiej. szlachta.projektpodlasie.pl. .
- ↑ Łukasz Lubicz Łapiński, Tomasz Jaszczołt: Szlachta mazowiecka. Spis szlachty gniazdowej. Ziemia ziemi nurskiej. szlachta.projektpodlasie.pl. .
- ↑ a b c d Krzepela 1930 ↓, s. 71.
- ↑ Wolff 1937 ↓, s. 114, 290, 373, 395, 455, 596, 909.
- ↑ Okolski 1641 ↓, Tom II, s. 192.
- ↑ Karol Dobrzeniecki: Szlachta powiatu płońskiego. .
- ↑ Łukasz Lubicz Łapiński, Tomasz Jaszczołt: Szlachta mazowiecka. Spis szlachty gniazdowej. Ziemia ziemi płockiej. szlachta.projektpodlasie.pl. .
- ↑ Robert Kostecki: Nazwiska rodów polskich noszących herb Prus. .
- ↑ Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego. sejm-wielki.pl. .
- ↑ Czesław Malewski: Szlachta powiatu trockiego w XIX wieku. .
- ↑ Думин С. В.: Списки дворянских родов Российской империи по губерниям. Библиографический указатель. Wyd. 3. Москва: Летопись Историко-родословного общества в Москве, 1995. (ros.).
- ↑ Herbarz Wołyński, Towarzystwo „Pro Archivo”, Kraków 2002 .
- ↑ Dzikowski 1857 ↓, s. 298.
- ↑ Najpopularniejsze nazwiska w Polsce. .
- ↑ Serwis heraldyczno-genealogiczny. .
- ↑ Nazwiska występujące w rejestrze PESEL , dane.gov.pl .
Bibliografia
- Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz Polski Kaspra Niesieckiego S.J. powiększony dodatkami zpoźniejszych autorów, rękopisów, dowodów urzędowych. T. II. Lipsk: Breitkopf i Hӕrtel, 1839.
- Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz Polski Kaspra Niesieckiego S.J. powiększony dodatkami zpoźniejszych autorów, rękopisów, dowodów urzędowych. T. X. Lipsk: Breitkopf i Hӕrtel, 1845.
- Aleksandra Cieślikowa: Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Cz. 1: Odapelatywne nazwy osobowe. Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN, 2000, s. 375. ISBN 83-87623-23-7.
- Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Filip Sulimierski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. I-XV. Warszawa: 1889. .
- Michał Dzikowski: Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej. Lwów: Instytut staropolski, 1857, s. 298. .
- Zygmunt Gloger: Encyklopedja staropolska ilustrowana. T. III. Warszawa: P. Laskauer i W. Babicki, 1902.
- Aleksander Jabłonowski: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. VI: Podlasie. Cz. pierwsza. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1908, seria: Źródła dziejowe Tom XVII. . (pol.).
- Józef Krzepela: Rody Ziemiańskie XV i XVI wiek. Zestawione według dzielnic, w których były osiedlone.. Kraków: Gebethner i Wolff, 1930, s. 71. . (pol.).
- Ewaryst Andrzej Kuropatnicki: Wiadomość o klejnocie szlacheckim oraz herbach domów szlacheckich w Koronie Polskiej i Wielkim Księstwie Litewskim. Warszawa: Michał Gröll, 1789. .
- В.К. Лукомским, С.Н. Тройницким: Гербовника дворянских родов Царства Польского. T. Часть 1. Sankt Petersburg: 1850. . (ros. • pol.).
- Czesław Malewski: Rody szlacheckie w powiecie lidzkim na Litwie w XIX wieku. Wilno: CZAS, 2002. .
- Alina Naruszewicz-Duchlińska: Nazwiska mieszkańców Komornictwa Lidzbarskiego (1500-1772r.). Olsztyn: 2007. .
- Szymon Okolski: Orbis Poloni. T. I-II. Kraków: 1641. (łac.).
- Adolf Pawiński: Polska XVI wieku pod wzgędem geograficzno-statystycznym. T. V: Mazowsze. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1895, seria: Źródła dziejowe Tom XVI. . (pol.).
- Nikołaj Pawliszczew: Herbarz rodzin szlacheckich Królestwa Polskiego najwyżej zatwierdzony. Część I. Warszawa: S. Orgelbrand, 1853, s. 100–104. . (ros. • pol.).
- Fulwiusz Ruggieri, i inni: Relacje nuncjuszów apostolskich i innych osób o Polsce. T. I. Berlin-Poznań: Księgarnia B. Behra, 1864, s. 126–127. . (pol. • łac.).
- Władysław Semkowicz: Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. III Rok 1911-1912: Wywody szlachectwa w Polsce XIV-XVII w.. Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1913. (pol. • łac.).
- Johann Siebmacher, Otton Titan von Hefner: Der Adel des Koenigreichs Preussen. Nürnberg: Verlag von Bauer und Raspe, 1857, s. 470. . (niem.).
- Kazimierz Józef Turowski: Herbarz rycerstwa polskiego. Przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584.. Kraków: Biblioteka Polska, 1858. .
- Zygmunt Wdowiszewski: Nieznane zapiski heraldyczne II. Zapiski Mazowieckie z XV i XVI w.. W: Władysław Semkowicz: Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. VIII Rok 1926-1927. Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928. (pol. • łac.).
- Adam Wolff: Mazowieckie zapiski herbowe z XV i XVI wieku. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1937. (pol. • łac.).
- Mieczysław Siekiel Zdzienicki: Pokłosie heraldyczne. W: Władysław Semkowicz: Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. VI Rok 1921-1923. Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1923. (pol. • łac.).