Tektonische plaat

In de wereld van vandaag is Tektonische plaat een relevante kwestie geworden die steeds belangrijker wordt in de samenleving. Sinds de opkomst ervan heeft het tot uitgebreide debatten en controverses geleid, waardoor de belangstelling en nieuwsgierigheid van veel mensen is gewekt. Of het nu vanwege zijn impact op het dagelijks leven, zijn historische relevantie of zijn invloed op de populaire cultuur is, Tektonische plaat is erin geslaagd de aandacht van verschillende sectoren van de samenleving te trekken. In dit artikel zullen we de verschillende facetten van Tektonische plaat grondig onderzoeken, waarbij we de betekenis ervan, de evolutie ervan in de loop van de tijd en de impact ervan vandaag analyseren. Daarnaast zullen we de verschillende perspectieven onderzoeken die er rond Tektonische plaat bestaan, waardoor een brede en objectieve visie op dit opwindende onderwerp wordt geboden.

Wereldkaart met tektonische platen, breuklijnen en vulkanische activiteit
Beweging van tektonische platen gebaseerd op GPS-satellietgegevens van NASA JPL. De vectoren geven zowel de richting als relatieve snelheid van de tektonische platen

Een tektonische plaat of tektonische schol is een stuk van het oppervlak van de Aarde dat als één geheel beweegt. Er zijn op de Aarde zeven grote tektonische platen, en verschillende kleinere. Deze platen verschuiven in een zeer traag tempo, hooguit enkele centimeters per jaar. Het mechanisme hierachter staat bekend als platentektoniek. De lithosfeer - de brosse buitenste laag van de planeet - ligt op de veel zwakkere asthenosfeer, die langzaam op plastische manier kan vloeien. Convectiestromingen houden de asthenosfeer voortdurend in beweging. De tektonische platen waaruit de lithosfeer bestaat worden door die beweging aangeduwd.

Opbouw

Tektonische platen houden niet per se op aan de rand van een continent of het continentaal plat. In sommige gevallen hoort de aangrenzende oceaanbodem tot dezelfde plaat. Sommige platen bestaan daarom uit zowel continentale als oceanische delen. Andere platen bestaan geheel uit een van beide typen lithosfeer. Er bestaat overigens ook "intermediaire" lithosfeer, die van samenstelling tussen de twee typen in zit.

Begrenzingen

De overgang van twee platen kan een convergente, divergente of transforme plaatgrens zijn. Bij convergente plaatgrenzen bewegen twee platen naar elkaar toe - meestal beweegt één plaat onder de andere. Divergente plaatgrenzen zijn plekken waar twee platen uit elkaar bewegen, wat leidt tot extensie of oceanische spreiding. Transforme plaatgrenzen zijn grenzen waar de platen langs elkaar schuiven, een situatie die onder andere langs de San Andreasbreuk tussen de Juan de Fuca-plaat en de Noord-Amerikaanse plaat voorkomt.

De randen van continenten (continentale marges) kunnen actief zijn of passief. Een actieve marge is tegelijk een plaatgrens, een passieve marge is geen plaatgrens maar slechts een overgang van continentale naar oceanische lithosfeer in dezelfde plaat.

Overzicht van tektonische platen

Verdeling van het aardoppervlak in tektonische platen

Hoewel plaatgrenzen vaak duidelijk verlopen, is dit niet overal het geval. De geologische structuren zijn op veel plekken ingewikkelder dan met een enkele lijn op een kaart kan worden weergegeven. Daarom bestaan er kleine verschillen in de modellen voor de verdeling van het aardoppervlak in platen. De meeste modellen definiëren zeven grote en ongeveer acht kleinere tektonische platen.

Grote platen

Kleinere platen

Microplaten

Naast de grote en kleinere platen, bestaat er ook een (groot) aantal microplaten. Deze liggen meestal langs een plaatgrens tussen twee grotere platen, en zijn los gaan bewegen door de wrijving in zo'n gebied. In sommige gevallen is moeilijk te bepalen of men met een aparte plaat te maken heeft of een tektonische eenheid als een grote overschuiving (een dekblad). Vaak kan men deze microplaten herkennen aan de diepere structuren in de onderkorst, met behulp van seismologisch onderzoek en tomografie. Voorbeelden van microplaten zijn:

Zie de categorie Plate tectonics van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot