In de wereld van vandaag is Recitatief een onderwerp geworden dat van groot belang is voor een groot aantal mensen. Sinds zijn verschijning heeft Recitatief de aandacht getrokken van verschillende sectoren van de samenleving, wat heeft geleid tot debatten, tegenstrijdige meningen en een voortdurende interesse om er meer over te leren. De impact ervan heeft de grenzen overschreden en heeft een grote hoeveelheid onderzoek en publicaties opgeleverd die zich willen verdiepen in de verschillende facetten ervan. Recitatief is erin geslaagd een prominente plaats op de media- en politieke agenda in te nemen, wordt vanuit meerdere perspectieven benaderd en heeft eindeloze meningen en standpunten gegenereerd. In dit artikel duiken we in de fascinerende wereld van Recitatief en onderzoeken we de oorsprong, evolutie en invloed ervan op de hedendaagse samenleving.
Een recitatief is een muzikale vorm daterend uit het begin van de 17e eeuw en komt voort uit de opera.
Oorspronkelijk verwijst de term recitatief naar het gebruik om geen tekstherhalingen te laten plaatsvinden in een gezongen muziekstuk, zoals voorheen voorkwam. De tekst, zoals men hem zou spreken, trok daarbij snel voorbij zodat de handeling op het toneel snel kon plaatsvinden. De daaropvolgende aria kon daarna inspelen op het gebeuren via breedvoerige tekstherhalingen. Beide vormen waren voorbehouden voor een van de vier solisten: sopraan, alt, tenor of bas.
Johann Sebastian Bach (1685-1750) paste deze muziekvorm veelvuldig toe in zijn uitgebreid cantate-oeuvre. Bach wendde het recitatief vaak aan als een overdenking van en commentaar op de woorden uit de Bijbellezingen voor de betreffende zondag of kerkelijke feestdag waarvoor de cantate bedoeld was.
Bach experimenteerde lichtjes met deze muziekvorm. De strijkers zwijgen ook tijdens de recitatiefgedeelten en de basso continuo begeleidt de verhalende gedeelten, maar daarboven blijven de hobo's hun thematiek voortzetten. Op deze wijze ontstond de bijzondere vorm van accompagnatorecitatief met liggende akkoorden van het continuo en beweeglijke blazerspartijen daarboven. Dit vraagt overleg tussen de zanger enerzijds en de orgelspeler en hoboïst anderzijds.
Dit vormexperiment met het recitatief, waarbij Bach grensverleggend was, komt voor in de cantate voor de derde zondag na Epifanie, BWV 73, Herr, wie du willt, so schicks mit mir.