Гісторыя Арменіі |
---|
Культура Шулавери-Шаму, ці шулаверы-шамуцепінская культура — археалагічная культура, што існавала ў Закаўказзі (тэрыторыя сучаснага Азербайджана, Грузіі і Армянскае нагор'я) у позным неаліце і энеаліце. Датуецца прыкладна 6000 — 4000 гг. да н.э.. Паўстала неўзабаве пасля рэзкага пахаладання 6200 г. да н.э., якое доўжылася каля 2 стагоддзяў. Названа па селішчах Шулаверы-гара у Грузіі і Шамутэпе (узгорак Шаму) у Азербайджане.
Археалагічныя раскопы Шулаверыс-гара і Імірыс-гара праводзіліся Квема-Картлійскай аб'яднанай археалагічнай экспедыцыяй Дзяржаўнага музея Грузіі і Тбіліскага дзяржаўнага ўніверсітэта пад кіраўніцтвам прафесара О. М. Джапарыдзэ ў 1965—1966 гадах.
Паводле Джавахішвілі: «Мы абцяжарваемся сказаць, наколькі прымальная радыевугляродная дата, усталяваная для Шаму-Тэпе; па нешматлікіх матэрыялах, якія мы маем у наш час з публікацый гэтага помніка, яна здаецца трохі заніжанай (5560 +\- 70 да н.э.) але, улічваючы, што з астатніх чатырох радыевугляродных вызначэнняў узросту дадзенай культуры, якія ёсць у наш час (Тайра-тэпе — 4295+\- 125; Шулаверыс-гара, ніжні пласт — 4675 +\- 210; Шулаверыс-гара, верхні пласт — 3970 +\- 300; Кюль-тэпе — 3820 +\- 90 да н.э.) два даюць першую палову і сярэдзіну V тыс. да н.э., з іншага боку, што матэрыялы Шаму-тэпе вядомыя нам толькі вельмі павярхоўна, яна ўсё ж не можа быць адкінута без абмовак».
Культура Шулаверы-Шаму папярэднічае куро-аракскай культуры, што існавала на тэрыторыі Закаўказзя і прылеглых абласцей Блізкага Усходу каля 4000 — 2200 гг. да н.э., і надалей значна паўплывала на наступную трыялецкую культуру (ca. 2200—1500 BC) Культура Сіяні ва Усходняй Грузіі, імаверна, была пераходнай ад шулаверыйскай да куро-аракскай.
Культура Шулавери-Шаму, як і суседнія неалітычныя і халкалітычныя культуры Паўднёвага Каўказа, выкарыстоўвалі мясцовы абсідыян для вырабу прылад, займаліся гавядніцтвам (буйная рагатая скаціна, свінні), гадавалі культурныя расліны, у тым ліку вінаград. У Гадачрылі гара (Gadachrili gora), недалёка ад вёскі Imiri, радыевугляродны аналіз паказвае на дату каля 6000 года да нашай эры. Многія характэрныя рысы матэрыяльнай культуры Шулавери-Шаму (круглыя глінабітныя будынкі, кераміка з пластычнымі ўпрыгожваннямі, антрапаморфныя жаночыя статуэткі, абсідыянавыя прылады — пераважна даўгаватыя прызматычныя нажы), як мяркуецца, адбыліся ад культур блізкаўсходняга неаліту (Хасуна, Халаф).